Tien gebieden stelden zich in het najaar van 2021 kandidaat voor het label ‘Nationaal Park Vlaanderen’. Het Rivierpark Scheldevallei belandde begin 2022 op de shortlist en werkt nu aan een dossier dat de jury moet overtuigen: “De Sigmaplan- en LIFE Sparc-gebieden zijn de basis van ons verhaal.”
Het Nationaal Park Hoge Kempen is momenteel het enige Nationale Park in Vlaanderen. Vanaf 2024 komt daar verandering in: dan zullen vier natuurgebieden in Vlaanderen dat label dragen. Na een oproep van minister van Omgeving Zuhal Demir startte in april 2021 de zoektocht naar “omvangrijke gebieden met internationale uitstraling, een uitzonderlijke natuur en een unieke belevingswaarde, die een troef vormen op het vlak van recreatie en toerisme.” Het beheer in de gebieden moet bovendien gericht zijn op een duurzame bescherming en ontwikkeling van het landschap en de natuur.
De oproep was een uitgelezen kans voor de Scheldevallei, die bij haar kandidatuur uitpakte met de unieke getijdennatuur die het gebied typeert. Aan de Schelde zijn de getijden tot 170 kilometer landinwaarts (tot in Gent) voelbaar, met op sommige plaatsen een verschil tussen eb en vloed van wel 6 meter. Getijdennatuur met zoute, brakke en zoete zones zo diep landinwaarts is uniek in Europa.
Eén verhaal
Het idee achter een Nationaal Park is dat verschillende groene eilanden verbinding maken en samen een uniek verhaal vertellen. “In de Scheldevallei werd daarvoor al een sterke basis gelegd met de Sigmaplan- en de LIFE Sparc-gebieden”, stelt Tom Wezenbeek van het Rivierpark Scheldevallei. Biodiversiteit en natuur, twee belangrijke klemtonen voor de Nationale Parken, worden hier ten volle uitgespeeld: elke groene parel kan zijn eigenheid bewaren, met de Schelde als verbindend element.
Dankzij het Sigmaplan en LIFE Sparc heeft de Scheldevallei de voorbije twintig jaar al een heuse transformatie ondergaan. Je ziet dat aan het grootschalige herstel van natte natuur en de terugkomst van kwetsbare diersoorten. In de vallei tonen de natte weilanden en broekbossen de mogelijkheden op het vlak van natuur. De jury ziet dan ook veel potentieel voor de ontwikkeling van een Nationaal Park.
Op weg naar een masterplan
In mei 2023 zullen de zes finalisten hun definitieve dossier indienen. Dat moet opgebouwd zijn uit drie bouwstenen: de landschapsbiografie, een langetermijnvisie vertaald in een masterplan en concrete acties en doelen samengebracht in een operationeel plan.
Elk landschap heeft een geschiedenis van miljoenen jaren oud. De landschapsbiografie vat de verschillende ‘levensfases’ van het landschap samen in een verhalend document. Het moet de basis vormen voor het masterplan.
De kandidaten op de shortlist krijgen ondersteuning van de Vlaamse overheid, bijvoorbeeld in de vorm van thematische workshops en via de opbouw van een lerend netwerk. Eind juni gingen alle kandidaten op bezoek in de Hoge Kempen, in september was het Rivierpark Scheldevallei zelf gastheer en in oktober is het Grenspark Kalmthoutse Heide aan de beurt. Daardoor zijn de contacten met andere parken nauwer geworden en de uitwisseling van informatie intensiever, stelt Tom Wezenbeek: “Mede door die uitwisselingen biedt het traject een enorme meerwaarde.”
Naast de vier Nationale Parken zal Vlaanderen vanaf het voorjaar van 2024 ook drie landschapsparken tellen. En daarmee stopt het parkenverhaal nog niet, want ook internationaal beweegt er heel wat in deze regio: de Vlaamse-Nederlandse Schelde Delta, waarvan de Scheldevallei een belangrijk deel vormt, is voorgedragen als UNESCO Geopark. Een erkenning die is voorbehouden voor gebieden met een uniek internationaal geologisch belang.
