Tijd voor iets nieuws, en dus trekt Veerle Campens, de leading lady van het LIFE Sparc-project deze week voor de laatste keer de deuren achter zich dicht bij het Agentschap voor Natuur en Bos. Daarmee beëindigt ze ook haar tijd bij LIFE Sparc. Een gesprek over het prille begin van LIFE Sparc, enkele highlights, en wat de toekomst mag brengen.
In 2016 schreef ze mee aan het dossier voor LIFE Sparc, maar daarmee was Veerle Campens (Agentschap voor Natuur en Bos, projectcoördinator van het LIFE Sparc-project) niet aan haar proefstuk toe: “Van 2013 tot 2018 was ik projectleider van het LIFE-project SCALLUVIA. Dat ontwikkelde een oppervlakte van bijna 90 hectare in het Sigmagebied. Zo hebben we het Elzenbroekbos hersteld, maar zetten we ook heel erg in op het creëren van meer draagvlak en participatie bij de omwonenden.”
“Toen SCALLUVIA eindigde, besloten we om een dossier samen te stellen voor een nieuw project binnen LIFE Climate Change Mitigation and Adaptation,” vertelt Veerle. ”We wilden kansen geven aan de verschillende estuariene gebieden waar het Sigmaplan toen al op inzette. In gedachten houdend dat LIFE-projecten een beperkte looptijd hebben, gingen we daarom op zoek naar gebieden waar de ontpolderingen en gecontroleerde overstromingsgebieden met gereduceerd getij (GOG-GGG) tegen 2022 af konden geraken. Zo zijn we uiteindelijk tot de acht LIFE Sparc-gebieden gekomen: drie GGG’s (De Bunt, Vlassenbroek en Wal-Zwijn) en vijf ontpolderingen (in Groot Schoor (Hamme), Groot Broek, Klein Broek, Groot Schoor (Bornem) en Uiterdijk).”
Voor SCALLUVIA werkte het Agentschap voor Natuur en Bos al samen met De Vlaamse Waterweg nv. “We vonden bij hen ook voor het LIFE Sparc-project een fijne partner. Omdat de Sparc-gebieden zich uitstrekken over verschillende gemeenten, stapte ook het Regionaal Landschap Schelde-Durme mee in dit verhaal. Zij staan dichter bij de gemeenten en hun besturen,” legt Veerle uit. “Ook het Waterbouwkundig Laboratorium voegde een enorme meerwaarde toe: dankzij hun bijdrage kunnen we inzetten op modellering en kennisdeling met buitenlandse estuaria.”
Hoogtij en andere hoogtepunten
Veerle vertelt: “Alles samen wilden we met het LIFE Sparc-project zo’n 428 hectare zoete getijdennatuur creëren. Naar goede gewoonte liepen de werken wat vertraging op, maar gelukkig werd het project ook met drie jaar verlengd. Nog tot 2025 zal LIFE Sparc blijven inzetten op ‘haar’ gebieden. Ondertussen hebben we ook al heel wat kunnen bereiken. Door te investeren in natte natuur, zorgen we voor een gezond ecosysteem in de Schelde. De natuur dient onder andere als siliciumleverancier voor onder andere de kiezelwieren in de rivier. Het resultaat hiervan is dat het Scheldewater opnieuw zuiverder is, maar ook dat er meer zuurstof in het water zit. Zo vormt de Schelde opnieuw een ideale kraamplaats voor vissen, en is de omliggende natuur de perfecte broedplaats voor vogels.”
“Veel van de werken die we met LIFE Sparc ondersteunen zijn, letterlijk, werken van lange adem,” lacht Veerle. “Af en toe zien we echter ook hoe één aanpassing kan zorgen voor een onmiddellijke verandering. Zo is de eerste ontpoldering binnen het project me enorm bijgebleven. In Groot Schoor Hamme werd de oude dijk afgegraven. Het resultaat was gewoonweg indrukwekkend: het water stortte zich bij hoogtij in de bressen en nam het gebied over. Later kreeg ik ook de kans om het resultaat te zien vanop een boot op de Schelde: een prachtig zicht op het volledige gebied, dat toen onder water stond.”
In Veerles laatste maanden mocht ze opnieuw een ontpoldering meemaken, deze keer van Klein Broek. “Bij eb is het momenteel iets minder spectaculair: enkel een moddervlakte. Maar als het onder water staat, is het een prachtig zicht en binnenkort zal er vegetatie komen. Gouden tip voor als je eens niet weet wat doen: je kunt langs de ene kant van de Durme heen fietsen, dan de veerboot nemen naar de overkant en vervolgens terugfietsen. Dat geeft je niet alleen een indrukwekkend zicht op Klein Broek, maar het is ook gewoon een heel leuke fietstocht.”
“Dat is natuurlijk het mooie aan LIFE Sparc: we zetten niet zomaar in op natuur, we creëren daarmee ook heel wat recreatieve trekpleisters,” zegt Veerle. “Er komen nog drie belevingsroutes. En verder investeerden we in een klimaatgidsenopleiding, die zo’n wachtlijst kreeg dat we hem een tweede keer moesten organiseren. Voor de vele klimaatwandelingen, konden we telkens op diezelfde enthousiaste klimaatgidsen rekenen. En dan waren er natuurlijk ook het educatief pakket en onze buitenlessen, waardoor kinderen op een leuke manier konden bijleren over de Scheldevallei en de thema’s waar het Sigmaplan en LIFE Sparc rond werken.”
“We hebben ook heel toffe samenwerkingen uit de grond gestampt: voor het educatief pakket bijvoorbeeld met de provincie Oost-Vlaanderen, met INBO, met de UAntwerpen voor onze tool met realtime data uit de Schelde en de planner om watervallen te spotten ….” somt Veerle op. “Wat het Regionaal Landschap Schelde-Durme drie jaar lang heeft gedaan met Hoogtij, en daarna in samenwerking met het Festival van Vlaanderen als STROOM Festival: daar kan ik alleen maar bewondering voor hebben. En ik ben er zelf trots op, want het is mede dankzij de steun van LIFE Sparc dat zoveel mensen van dit supermooie festival kunnen genieten.”
Het mooiste moment uit Veerles carrière bij LIFE Sparc? Daar moet ze niet lang over nadenken: “De erkenning van het Nationaal Park Scheldevallei eind vorig jaar, op 13 oktober, was echt de kers op de taart van de vele jaren werk in de Scheldevallei. We zijn enorm trots op die prachtige prestatie, en ook heel blij dat de LIFE Sparc-inspanningen, zoals de gidsenwerking en het educatief pakket, na het einde van het project nu verder kunnen leven. Toen ik mijn kast aan het opruimen was, heb ik een mail gevonden van een vergadering in 2013. Daar waren we toen al aan het discussiëren over een Nationaal Park! Het bewijst dat goede dingen soms wat tijd nodig hebben.”
Leven na LIFE Sparc
“Het verhaal van LIFE Sparc is zeker nog niet gedaan: deze zomer gaan we van start met de werken om drie belevingspaden op te zetten. Daar is heel wat voorbereidend werk aan vooraf gegaan – toelatingen verkrijgen, vergunningen aanvragen, locaties vastleggen, aannemer contracteren … – maar binnenkort kan iedereen dus nog meer ontspannen aan de Notelaer in Bornem, in Vlassenbroek in Dendermonde en aan Klein Broek in Temse. Ik heb net het eerste ontwerp van de illustraties zelf gezien en het ziet er echt heel tof uit,” verzekert Veerle ons.
Geleidelijk aan loopt LIFE Sparc wel ten einde. “Niet alle gebieden zullen helemaal afgewerkt zijn, maar we kunnen enkele mooie resultaten voorleggen. We zijn ook volop bezig met het inplannen van de verschillende monitoringen en bevragingen om al onze doelen op te volgen. In de komende maanden komt er normaal meer duidelijkheid over een slotconferentie, waar we die resultaten kunnen delen,” blikt Veerle alvast vooruit.
“Ondertussen blijven de verschillende gebieden verder groeien. Zeker het gebied aan de Durmemonding wordt een echte hotspot. De verschillende Sigmagebieden, met onder andere de Bunt, Groot en Klein Broek van LIFE Sparc, de Weert aan de overkant van de monding, de schorren van de Durme… Het hele gebied is echt Nationaal Park-waardig, met op dit moment een heel toffe mix van overwinterende vogels die nog niet vertrokken, en broedvogels die al terugkwamen. Ik nodig iedereen uit om daar eens te gaan fietsen of wandelen!” knipoogt Veerle.
“Ik kan alvast beloven dat ik dat zelf zeker ook nog zal doen: in het Nationaal Park op verkenning gaan en de evoluties blijven volgen. Professioneel vertrek ik naar het Agentschap voor Landbouw en Zeevisserij, waar ik me zal toeleggen op de Zeevisserij en Aquacultuur. Best wel spannend. Ik kijk er enorm naar uit om me opnieuw helemaal te mogen verdiepen in een nieuw onderwerp. Al zal ik iedereen bij het Agentschap voor Natuur en Bos en bij LIFE Sparc enorm missen … Maar goed, er is dus leven na LIFE Sparc.”
